|
Sigurd lagmann |
| Arne Gudbrandson Sigurd Gudbrandson Gjertrud Andres Plytt Ragnvald Urka Peter Andresson Une Petersson Sigurd lagmann Serk på Austrått Håkon Magnusson Ottar lagmann Sigurd Jodgeirsson (Lande) Isabelle Erling Vidkunnsson Gyrid Andresdtr.i Åkvik Arne Eindrideson Eindride Arneson Peter i Edøy
Aktuelle
kjelder: 'Sogneprest A. E. Heden: Biskop-ætten og Manvikgodset' NST XIV s. 106ff i
|
Så vidt eg veit
var det Magnus Mardal som først tok opp drøftinga om det eg her vil
kalla ”Den eldste Aspa-ætta”. Han tek utgangspunkt i eit diplom frå
1319 som fortel om ein arvetvist om garden Aspa på Nordmøre. Det vart
inngått forlik mellom dei to brørne, Arne og Sigurd Gudbrandsøner om
garden (Sjå DN XXI nr. 21 og NST XXXII s. 53 ff.). I dette brevet får vi
m.a. veta at det opphavleg var mormor til dei to brørne, Gjertrud, som åtte
Aspa. Denne Gjertrud meinar så Mardal å identifisera som dotter til
baron Andres Plytt som ein trur hadde Edøya
(Smøla kommune på Nordmøre)
som hovudsætet sitt. Andres Plytt er nemnd mange gonger som ein av kong Håkon
Håkonson sine fremste menn (Sjå m.a. Noregs Kongesoger B4 s. 317-319,
323, 328, 332, 338, 341 og 361 samt DN IV nr. 64 og DN XVII nr880 m.m.).
Andres Plytt var også med kong Håkon på hærtokt til Skotland og det er
kanskje han det vert sikta til i Ravnsmål når det vert kveda at:
”Nordmøringsstyrarens gjeve hovdingar, eggja krigsfuse motmenn til hærstriden” osv. Etter det ein kan sjå, så var også Andres Plytt kongens fehirde på denne ferda. Han døydde litt etter 1280. I Noregs kongesoger (Oslo 1979) vert han kalla for Andres Plytt Pålson, medan Magnus Mardal brukar namnet Andres Petterson Plytt etter P.A. Munch, op. cit., s. 403 note 2. I følgje Noregs kongesoger var Andres Plytt gift med ei dotter til Ragnvald Urka som også var ein av kong Håkons fremste menn. Magnus Mardal har kome fram til at Andres Plytt hadde følgjande tre born: A. Peter Andresson (Edøy) (ca 1260 – 1324 (1329) nemnd første gongen i år 1300 i DN I nr. 92. Her vert han nemnd som den siste av fleire stormenn. I 1309 vert han nemnd som ein av kongen sine fremste leiarar i Trøndelag, saman med herr Une Petersson, herr Sigurd lagmann og herr Serk på Austrått (DN I nr. 121). I 1311 vert han, etter instruks frå kong Håkon Magnusson og saman med Sigurd lagmann og Ottar lagmann, utnemnd til å døma i ein strid mellom kannikane ved Kristkyrkja i Nidaros på den eine sida og herr Serk og andre Austrått-menn på den andre om retten til å kasta [etter fisk] fra Vilungæ nese i Hassel(vika) (DN I nr. 127). I 1314 gjev Peter Andresson ymse gardar på Nordmøre til dotter si Isabelle, i medgift då ho giftar seg med Sigurd Jodgeirsson (Lande) (DN II nr. 120) (Sigurd Jodgeirson Lande var m.a. ombudsmann for Erling Vidkunnsson). I eit domsbrev datert Bergen i 1324 vert Peter Andresson nemnd som den første blant dei verdslege stormennene. Dette er vel siste gongen Peter Andresson er nemnd i live. (DN III nr. 64). B. Gyrid Andresdtr.i Åkvik (Halsa eller Aure på Nordmøre). Gyrid kjøper seg provent hos korsbrørne i Nidaros og seinare gravstad i Nidaros Domkyrkje (1303). I samband med dette gjev ho bort ymse gardar på Normøre. m.a. noko i Gaupset (DN II nr. 68 og nr. 70). Det er og nemnd at sønene hennar har rett til å løysa inn gradane innan 5 år. Seinare høyre vi at ein Arne Eindrideson gjev bort like mykje i ein av gardane som det Gyrid har att av garden (Gaupset). Mardal tolkar dette slik at Arne må vera ein av sønene til Gyrid, noko som verkar logisk. Dette skulle då bety at mannen til Gyrid heitte Eindride. Mardal meiner at dette kan vera Eindride Arneson nemnd 1281 – 1296. C. Gjertrud Andresdtr. i Aspa (?). Ho er vel berre kjend frå det tidlegare nemnde brevet om forliket om Aspagarden (DN XXI nr. 21. frå 1319). Som ein start får vel dette vera nok. Eg har med vilje latt vera å ta med fleire born til Peter Andresson enn Isabella. Til så lenge får dei tre døtrene eg nemner i debatten om Rike-Torstein berre vera døtrene til Peter i Edøy (Eg har sett andre tolkingar av Edøy enn Edøy for å seia det slik). Det første ein må ta stilling til er vel om det som her er sett opp kan vera rett. Er det noko som talar i mot at samanhengen er slik, eller har Mardal kome fram til ei framstilling som held mål? Elles er sjølvsagt alle synspunkt velkomne, uansett innfallsvinkel. Finn Oldervik, Aure på Nordmøre, 03:20 (1) |
|
| Narve, biskop av
Bergen Bjarne Erlingsson Ingeborg, dronning av Norge Eirik, abbed Eirik Duggalsson kong E[irik Magnussons] Sira Erlend Gudleik [Viljalmsson] Lodin [Lepp] merkesmann Sigurd lagmann Håkon Ragnvaldsson Vidkunn [Erlingsson] herr Nikolas Ivar Gudlaugsson |
Regesta
Norvegica 1285 [før juni 24] b. 2 s. 156 Nr. 387 [Bergen]
Regest: Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| Sigurd lagmann Odd på Rogne Hollrod på Ringheim Einar Pinning |
Regesta
Norvegica 1292 mars 2 - 8 b. 2 s. 244f Nr. 666 Bergen
Regest: Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| Sigurd lagmann Torolv på Jåstad Peter på Spåneim Jon prest Gunnar Eirik Ljot Skopte sira Nikolas prest Ivar på Bleie Gaute Tormod Åskjell Hallridsson Ivar Slede Hallad Skjeggeson. Sigurd Skjeggeson Sigurd Sveinsson Kjetil på Lussand Åskjell Åsolv Andres på Måkastad Kolbein på Lutro Brynjolv på Lekve Aslak på Sekse Torstein Skarv Olve Trondsson Torstein Steinsson Orm på Velure |
Regesta
Norvegica 1293 mai 26 b. 2 s. 264 Nr. 725 Aga
Regest:
Diplomatarium Norvegicum 26 Mai 1293 b. IV s. 9 Nr. 6 Aga Sammendrag: Sigurd i Aga,
Gulathings-Lagmand, og tre andre Mænd kundgjöre et Forlig mellem Bönderne
paa Indre- og Ytre-Bleidin i Hardanger angaaende fælles Gjærder,
Havnegang, Veie, Fattiglægd o. s. v. Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| hertug Håkon
Magnusson biskop Erlend av Færøyane herr Sigurd, lagmann på Shetland Bård Petersson |
Regesta
Norvegica [1298 juni 28] b. 2 s. 332 Nr. [933] [Oslo]
Regest: Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| Arne i Grasgården Jon notar Peter på Finne Orm Kavle Garde på Vinje Styrkår Einar Pinnung Odd på Rogne Hollrod på Ringheim Sigurd lagmann Bjarne klokker Erlend Gjomann Svein Matsson sira Peter Margreta, Askatins kone Sigurd Snjalle Sigurd Skjalg Askjell Sakesvein Torbjørn på Kvåle Halldor Odd Kægda |
Regesta
Norvegica [1302 høst eller før?) b. 3 s. 45f Nr. 64
Vossevangen
Regest:Vitnebrev fra Arne i Grasgården, Jon notar, Peter på Finne og Orm Kavle: Var til stede da Garde på Vinje og Styrkår vitnet under ed at de var til stede i Aga da Einar Pinnung, Odd på Rogne og Hollrod på Ringheim tok hverandre i hendene, og herr Sigurd lagmann avgjorde at Odd og Hollrod skulle ha 11 månedsmatsbol i Byrkjo og at Einar skulle ta imot betalingen som var budt ham og som lå i kirken på Vangen. Videre vitnet Bjarne klokker, Erlend Gjomann og Svein Matsson for Hollrod, hans svoger Andres [Pålsson] og Halle på Rogne, at de var til stede i prestestuen på Vangen da sira Peter, på vegne av Margreta, Askatins kone, solgte Einar Pinnung 12 månedsmatsbol i Tøn og Einar ga sira Peter betalingen for Byrkjo, som Hallesønnene hadde lagt i Vangskirken. For Einar vitnet Sigurd Snjalle, Sigurd Skjalg, Askjell Sakesvein og Torbjørn på Kvåle at de var til stede på Vangen i Halldors stue da Hallesønnene betalte Einar 12 månedsmatsbol i Tøn for 11 i Byrkjo, slik at Einar skulle eie dette like trygt som Byrkjo, som han eide. De føyde også til at sira Peter garanterte at Einar skulle ha dette trygt for Odd Kægda, som gjorde krav på 4 månedsmatsbol i Tøn. Lagmannen og andre gode menn må her avgjøre hvilket vitnemål som synes mest lovlig. Kilde: Dokumentasjonsprosjektet Diplomatarium Norvegicum [ved 1303?] b. I s. 90 Nr. 100 [Bergen] Sammendrag: Vidnesbyrd om at Einar Pinning, Odd paa Rogn og Holrod paa Ringheim enedes hos Sigurd Lagmand paa Aga om, at de to Sidstnævnte skulde have Birkjar, men Einar de Penge, som hine för havde budt ham for denne Gaard, og som laa i Vangens Kirke. Ligesaa vidnes, at Sira Peter paa Vangen solgte Einar Pinning Gaarden Tön for disse Penge, m. v. (jfr. No. 97-98 - 99.) Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| Peter
Andressön Audun Thorbergssön Loden paa Bakke Sigurd Jonssön Kong Haakon Sæbjörn Helgasön Une Peterssön Sigurd Lagmand Serker paa Austraat. |
Diplomatarium
Norvegica 5 April 1309 b. I s. 108 Nr. 121
Sammendrag: Peter Andressön, Ridder, Audun Thorbergssön, Loden paa Bakke og Sigurd Jonssön meddele Almuen i Naumdalens övre Halvdel Afskrift af Kong Haakons Brev til Thrönderne angaaende Svenskernes Angreb paa Jæmteland og om Udbud til Landets Værn paa den Kant, som Kongen har betroet Hr. Peter Andressön, Hr. Sæbjörn Helgasön, Hr. Une Peterssön, Hr. Sigurd Lagmand og Hr. Serker paa Austraat. (jfr. No. 119.) Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |
|
| kong Håkon [Magnusson] Peter Andressön Sæbjørn Helgesson Une Peterssön Sigurd lagmann herr Serk på Austrått |
Regesta
Norvegica 1309 april 12 b. 3 s. 182 Nr. 572 Bergen
Regest: Kilde: Dokumentasjonsprosjektet |